MDR1 gendefect
Het eiwit P-glycoproteïne beschermt bij de normale gezonde hond het hersenweefsel en het centrale zenuwstelsel tegen hoge concentraties van 'giftige' stoffen (zoals geneesmiddelen). Voor dit eiwit heeft de hond het MDR1 gen nodig (Multi Drug Resistance gen 1). Als een hond dit gen niet heeft, dan is de hond gevoelig voor sommige geneesmiddelen. We zien vooral bij Collies en Collie-achtigen deze afwijking (MDR1-mutatie): het zijn gezonde honden, maar ze kunnen door medicijnen in de problemen komen.
In 1983 werd ontdekt dat ivermectine (een middel tegen parasieten) vergiftigingsverschijnselen veroorzaakt in de hersenen bij een deel van de Collies. Dat gebeurt al bij hele lage doseringen. De dieren gaan kwijlen, braken, krijgen epileptische aanvallen, krijgen spijsverterings- en ademhalingsstoornissen, kunnen in coma raken en zelfs overlijden. Honden die aan overgevoeligheid voor ivermectine lijden, blijken overgevoelig te zijn voor een reeks van geneesmiddelen.
Omdat alle chromosomen dubbel zijn, heeft de hond op 2 plekken in de chromosomen een gen voor MDR1. Honden horen 2 normale MDR1 genen te hebben. Als er maar 1 van de 2 genen abnormaal is (de hond is heterozygoot, of drager), kan een hond gevoeliger zijn voor (hogere doseringen van) medicijnen. Een hond die een mutatie heeft in allebei de chromosomen, noemen we homozygoot en deze honden zijn echte lijders.
Wat betekent de uitkomst van de MDR1-DNA test?
De MDR1 DNA-test geeft drie mogelijke resultaten:
Uw hond is vrij (heeft twee gezonde genen). De hond zal bij gebruik van risico-geneesmiddelen geen overgevoeligheidsreacties krijgen en, minstens zo belangrijk, kan de afwijking niet doorgeven aan de volgende generatie.
Uw hond is drager (heeft één gezond gen en een defect gen). De hond zal het foute gen aan de helft van zijn nakomelingen doorgeven. Dragers kunnen vergiftigingsverschijnselen krijgen bij toediening van een normale doseringen van een aantal geneesmiddelen (waaronder gangbare vlooienmiddelen en ontwormingsmiddelen)
Uw hond is lijder (heeft dus twee defecte genen). Lijders geven het afwijkende gen door aan al hun nakomelingen in de volgende generatie en krijgen vergiftigingsverschijnselen bij toediening van risico-geneesmiddelen. Het zijn de dieren die de overgevoeligheidsreacties in ernstige mate vertonen.
Welke geneesmiddelen geven problemen bij honden met een MDR1 mutatie?
De geneesmiddelen waarvan is aangetoond dat ze problemen kunnen veroorzaken bij honden met de MDR1 mutatie:
- Acepromazine (verdovingsmiddel, middel bij vuurwerkangst)
- Butorphanol (pijnstiller, verdovingsmiddel)
- Cyclosporine (Atopica, Optimmune, onderdrukt de afweer)
- Digoxine (hartmedicijn)
- chemotherapie middelen, medicijnen tegen kanker: doxorubicine, vinblastine en vincristine
- Ivermectine, selamectine (Stronghold), milbemycine (Milbemax) en moxidectine (Advocate), (medicijnen tegen parasieten zoals luizen, mijten en wormen),
- Dexamethason, medicijn tegen ontstekingen en onderdrukt allergische reacties
- Ebastine, medicijn tegen allergische reacties
- Grepafloxacine, Sparfloxacine (antibiotica)
- Loperamide (Imodium, diarreeremmer, medicijn tegen diarree, zonder recept te koop bij drogist)
- Er zijn ook geneesmiddelen die mogelijk problemen zouden kunnen geven bij honden die de MDR1 mutatie hebben, maar waarvan we het niet zeker weten. Advies is om voorzichtig te zijn met deze medicijnen in honden met de MDR1 mutatie:
- Domperidon en ondansetron, medicijnenen tegen misselijkheid en maagklachten)
- chemotherapiemiddelen, medicijnen tegen kanker: etoposide, Mitoxantrone, Paclitaxel
- Morfine, verdovingsmiddel, pijnstiller
- Quinidine of chinidine (medicijn tegen hartritmestoornissen)
- Rifampicine (een antibioticum)
Bij welke rassen komt de medicijnovergevoeligheid door MDR1 mutatie voor?
De mutatie komt bij de vroegste Engelse schapendrijversrassen (de working sheepdogs) vandaan. We zien het bij een hele reeks Collie-rassen. We weten dat in Amerika, Frankrijk en Australië drie kwart van de Collies minstens 1 afwijkend MDR1 gen heeft (drager of lijder).
Welke rassen zijn gevoelig voor het defecte gen:
- Collie (70%)*
- Sheltie (15%)*
- Border collie (<5%)*
- Bearded collie (10%)*
- Australische shepherd (50%)*
- Engelse shepherd (10%)*
- Bobtail
- Australian cattle dog
- Langharige whippet (65%)*
- Silken Windhounds
- Duitse en witte herder
- Kruisingen van deze rassen
Fokkerijbeleid
Bij rassen die met zo’n ernstige erfelijke afwijking te maken hebben, is het van belang te voorkomen dat de erfelijke ziekte zich verder verspreidt in volgende generaties. Met de beschikbaarheid van DNA-testen zoals de MDR1-test kan dat. Elk dier met de defecte erfelijke aanleg kan zo opgespoord worden.
Laat uw hond testen.
Wilt je weten of je hond drager of lijder is dan kun je door middel van een bloedtest uw hond laten onderzoeken op dit gen. Je weet dan of je kan fokken met je hond en of je toediening van bovenstaande medicijnen moet voorkomen.
Meer weten? Bel ons of vraag meer advies aan de balie.
